Witarianizm

WITARIANIZM

Raw vegan, dieta surowa czy po prostu witarianizm to sposób odżywiania bazujący na produktach, które nie zostały poddane obróbce termicznej. Wyklucza się produkty pochodzenia zwierzęcego, a więc osoba będąca na diecie witariańskiej spożywa wyłącznie surowe warzywa, owoce, nasiona oraz pestki.

Witarianizm jest bardzo restrykcyjnym sposobem odżywiania, wykluczającym wiele grup żywności: mięso, ryby, nabiał, jaja, ogranicza także spożycie strączków, orzechów i olejów. Jadłospis składający się z warzyw i owoców, w uzupełnieniu o pestki i nasiona, nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania na białko, tłuszcze, a także składniki mineralne, takie jak wapń, żelazo czy cynk i witaminy, takie jak witamina B₁₂ czy witamina D. Dieta witariańska jest więc niedoborowa, może prowadzić do osłabienia, szybkiej utraty masy ciała, spadku masy mięśniowej, a także problemów z gęstością kości czy zaburzeniami miesiączkowania. Dieta ta jest niewskazana dla dzieci i młodzieży, kobiet, w szczególności kobiet w ciąży i karmiących, sportowców, osób starszych, chorych czy niedożywionych. Witarianizm nie powinien być stosowany jako dieta na całe życie.

Witarianie mówią o licznych zaletach stosowania diety surowej, jednak należy podkreślić, że nie dysponujemy wieloma badaniami, dotyczącymi długofalowego stosowania witarianizmu na organizm człowieka. Wśród wymienianych zalet znajdują się między innymi poprawa stanu skóry, obniżenie frakcji LDL cholesterolu czy trójglicerydów, opóźnienie starzenia się organizmu, poprawa ogólnej jakości życia oraz redukcja stresu. Niestety, zalety te nie zawszą poparte są dowodami naukowymi, a jedynie obserwacjami, dokonanymi podczas krótkotrwałego stosowania diety surowej.

Witarianie uważają, że obróbka termiczna obniża wartość odżywczą spożywanych produktów, poprzez niszczenie enzymów oraz witamin, oraz że temperatura, poprzez degradację białka, „zabija” jedzenie. Tezę o niszczeniu enzymów łatwo jest obalić – enzymy, będące białkami, i tak zostaną rozłożone w naszym przewodzie pokarmowym. Faktem jest, że obróbka termiczna może zmniejszyć zawartość niektórych witamin, na przykład folianów czy witaminy C, jednak nie warto jej demonizować – termiczne przetwarzanie warzyw pomaga zjeść ich więcej oraz sprawia, że pokarm jest lepiej strawny. Obróbka termiczna pozwala również na spożycie produktów, takich jak strączki, których zjedzenie w postaci surowej byłoby niemożliwe, a także zwiększa bezpieczeństwo mikrobiologiczne żywności. Istnieją sposoby obróbki termicznej, które zapobiegają nadmiernym stratom składników odżywczych – będą to gotowanie na parze oraz gotowanie z wykorzystaniem kuchenki mikrofalowej czy szybkowaru.

Dieta witariańska, ze względu na swoją niedoborowość, nie powinna być stosowana jako jedyny sposób żywienia, jednak jej elementy z powodzeniem mogą urozmaicić jadłospis. W codziennej diecie jak najbardziej mogą znaleźć się desery składające się ze świeżych owoców, wyciskane soki owocowo-warzywne czy sałatki bazujące na niepoddanych obróbce warzywach.

1. Raba D. i wsp. „Pros and Cons of Raw Vegan Diet”; Advanced Research in Life Sciences 2019, 3, 46-51 DOI: 10.2478/arls-2019-0010